Zicht op een visie?
Gisteren kwam kamerlid Jasper Pillen (Open VLD) met een opiniestuk waarin hij een toekomstvisie voor militaire helikopters bepleit. Ik krijg er een eervolle vermelding in dus lijkt het me maar normaal dat ik de handschoen opneem en even verder nadenk over het gestelde probleem.
Ik ga de dramatische huidige situatie hier niet herhalen, die kan je lezen in het opiniestuk van dhr. Pillen. De gesuggereerde aankoop van ’10-15 Light Utility Helicopters (LUH)’ om daar vervolgens ‘iets’ mee te doen lijkt me inderdaad exact een herhaling van onze aanpak uit het verleden. Laten we dat dus ten allen prijze vermijden. Tegenover dat soort improvisatie met minimaal budget staan buitenlandse voorbeelden als het Nederlandse Defensie Helikopter Commando (DHC). Het DHC is een eenheid waarvan België in 2013 aangaf dat ze ermee wil samenwerken om tot een geïntegreerd Benelux Helikoptercommando te komen. In het filmpje hieronder kan u een deel (!) van hun helikoptervloot aan het werk zien.
Behoeftestelling
Het opstellen van een visie over helikopters is eigenlijk vrij simpel. Je bekijkt wat de behoeftes zijn van je verschillende eenheden en wat hun ambitieniveau is. Vervolgens bepaal je aan de hand daarvan welke types en hoeveel toestellen je nodig hebt. Het klinkt kinderlijk eenvoudig (en dat is het ook) maar zo liep het in het verleden allesbehalve…
Laten we eens kijken welke de behoeften van de Belgische Defensie zijn op vlak van helikopters, volgens de contacten die ik hierover gehad heb.
Search and Rescue:
Vier ‘all weather’ toestellen. Deze taak wordt momenteel ingevuld door de NH-90 NFH. Er is geen vervanging voorzien.
Onderzeebootbestrijding (ASW) op de fregatten:
Vier gespecialiseerde ASW-helikopters. Deze taak is momenteel niet ingevuld maar is de voorziene taak voor de NH-90 NFH vanaf 2025.
Transportcapaciteit, voornamelijk voor Special Operations Regiment (SO Regt):
Hier is de behoefte tweeledig. De Special Forces zelf hebben nood aan een toestel dat een klein team gedurende dag en nacht in en uit een niet-permissieve omgeving kan brengen en ze kan voorzien van vuursteun indien nodig. De ondersteunende Para-Commando eenheden hebben nood aan grotere transporthelikopters die meer dan 20 volledig uitgeruste manschappen en hun materiaal (Voertuigen, zware bewapening) in een ‘air assault’ rol kunnen transporteren. Het hele concept van het SO Regt is dat deze beide capaciteiten samenwerken en elkaar ondersteunen. In theorie wordt heel dit takenpakket momenteel uitgevoerd door de 4 NH-90 TTH. In de praktijk is hier nagenoeg geen operationele capaciteit voor ter beschikking of gepland.
Defensiebrede ondersteuningstaken zoals medische evacuatie (MEDEVAC), liaison en verkenning:
In theorie wordt ook dit takenpakket momenteel uitgevoerd door de A109 en de 4 NH-90 TTH. MEDEVAC kan door zowel de A109 (met aangepaste deuren voor niet al te grote patiënten) als de NH-90 TTH uitgevoerd terwijl de overige taken in theorie door de A109 worden uitgevoerd.
Vuursteuncapaciteit:
Niet voorzien noch gepland. Nochtans zijn ze wel nodig omdat helikoptertransport of MEDEVAC steeds moet worden beschermd door gevechtshelikopters (AH) volgens het principe van een ’two-ship’ formatie. Zonder deze begeleiding is de inzet van helikopters in risicovol gebied niet mogelijk.
Poging tot toekomstvisie
Hoewel het tegen mijn eigen principes in gaat wil ik tenslotte even schetsen hoe een helikoptervloot die de bovenstaande behoeftes invult er dan wel zou kunnen uitzien. Ik blijf hierbij bewust vaag wat aantallen betreft en op welke termijn dit te realiseren is. De NH-90 NFH als ASW-heli lijkt vast te staan en gezien de interoperabiliteit met Nederland in het kader van BeNeSam lijkt me dat een goede zaak. Nederland heeft 19 N-90 NFH in dienst. Gezien het aantal schepen in de Koninklijke Marine lijken ze daarmee een overschot aan toestellen te hebben. Het lijkt me nuttig om in dat kader te verkennen wat er mogelijk is voor onze SAR. Het is goed mogelijk dat we door een aantal extra (Nederlandse?) NH-90 NFH en een nauwere samenwerking met NL tot een werkbare oplossing kunnen komen voor het SAR/ASW probleem.
Voor de overige taken baseer ik me op vier toestellen die onze dichtste bondgenoten in dienst hebben. Het is me er vooral om te doen de lezer duidelijk te maken hoe ver dit concept verwijderd is van ’10-15 LUH’. Ik vermeld er ook telkens ter illustratie de stukprijs (zonder steuninfrastructuur, training of andere kosten) die ik uit OSINT gevonden heb.
Light Utility: de Airbus H145M
Nochtans begin ik net met een LUH: de Airbus H145M is een multifunctionele lichte helikopter die onder andere in dienst is bij de Duitse luchtmacht. Daar ondersteunt hij de Special Forces bij hun werkzaamheden. Het toestel is optioneel te bewapenen en kan tot 6-10 passagiers meenemen. Het zou geschikt zijn voor de behoefte van de SFG en een deel van de algemene ondersteuningstaken voor zich kunnen nemen. Zoals Defensie al aangaf zal een 15-tal toestellen vermoedelijk volstaan om deze taken uit te voeren. Duitsland kocht in 2017 15 H145M aan voor ongeveer 200 miljoen euro. Een interessante infographic van de H145M vind je hier.
Medium transport: de Airbus H225M
De volgende schakel in de ketting is de medium transporthelikopter. De NH-90 TTH hoort thuis in deze categorie. Mochten we ervoor kiezen om deze toestellen af te stoten zou de Airbus H225M een goed alternatief kunnen zijn. Deze hedendaagse variant van de bekende Puma/Cougar helikopter is in dienst bij de Franse luchtmacht als de ‘Caracal’ en ook het Nederlandse DHC vliegt met Cougar helikopters. Hongarije kocht recent de combinatie H145M/H225M aan.
Als betrouwbaar en bewezen werkpaarden vervullen deze toestellen een breed scala aan taken. Als transporthelikopter kunnen ze tot 14 gevechtsklare soldaten vervoeren, in de MEDEVAC-rol passen er tot 11 brancards of 2 gespecialiseerde medische units in en ze zijn bijzonder populair als SAR-toestel. De Franse Caracals kunnen in de lucht worden bijgetankt door de A400m transporttoestellen die ook in dienst zijn bij de Belgische Luchtmacht en ze passen ook nog eens ín diezelfde transportvliegtuigen voor transport naar missiegebieden. De H225m kan extern lasten meenemen zoals de Belgische GIAT LG1 howitsers. Als extra NH-90 NFH voor SAR onhaalbaar blijken en we nog eens een viertal toestellen voor uitzendingen willen lijkt een totaal van 10-12 wenselijk. Als we afgaan op de publiek beschikbare info kost een H225m ongeveer 30 miljoen euro per stuk. Ook van de H225M heeft Airbus een infographic gemaakt.
Heavy transport: De CH-47F Chinook
Het derde type dat Defensie nodig heeft om haar taken naar behoren uit te kunnen voeren is een zware transporthelikopter voor de ‘Air assault and QRF’ taken van het SO Regt. Binnen de Europese Unie beschikken alleen Duitsland (de CH-53G die bijna uit dienst gaan) en Nederland (CH-47F Chinook) over dit type toestellen. De Europese industrie biedt geen dergelijke helikopters aan. Voor hun missie in de Sahel doet Frankrijk beroep op Britse Chinooks.
Omdat de enige duurzame partner op dit vlak voorlopig Nederland is lijkt het me logisch dat ook voor ons de keuze zou vallen op de CH-47F Chinook. Dit toestel kan in zijn laadruimte tot 45 personen vervoeren en een aantal voertuigen waaronder de Jankel RRV Fox van het SO Regt meenemen. Extern kan de Chinook zelfs een JLTV (waarvan België er 322 heeft gekocht) meedragen!
Zoals eerder vermeld zijn zware transporthelikopters een Europese nichecapaciteit. Door deze toestellen in dienst te nemen zouden we dus niet alleen in onze eigen behoeften voorzien maar ook een waardevolle partner zijn voor onze bondgenoten. Als we in staat willen zijn om een compagnie met vuursteun/voertuigen te projecteren lijken 8-10 CH-47F noodzakelijk aan een prijs van ongeveer 30 miljoen euro per toestel.
Gevechtshelikopter: de AH-64E Apache
Als laatste wil ik het hebben over gevechtshelikopters. Zoals eerder vermeld zijn deze essentieel om de inzet van andere helikopers mogelijk te maken. Bij onze directe bondgenoten zijn 2 types in gebruik. Duitsland en Frankrijk gebruiken verschillende versies van de Eurocopter Tiger terwijl Nederland 28 AH-64 Apache in dienst heeft. Deze laatste krijgen trouwens op dit moment een update en zullen tot 2050 in dienst blijven.
Gezien de nauwe samenwerking met Nederland zal ik ervan uitgaan dat België een aantal AH-64E aankoopt en deze maximaal integreert in de bestaande Nederlandse vloot. 6-8 Apaches aan 40 miljoen euro per stuk volstaan op die manier om over een uitzendbare capaciteit te beschikken.
Een boodschap van de (Sea)King.
Fervente hoofdrekenaars zullen al snappen dat er aan bovenstaand lijstje in elk geval een stevig prijskaartje hangt. De impact die deze investering zou hebben op de inzetbaarheid van onze Defensie zou echter gigantisch zijn. Want uiteindelijk komt het daarop neer: willen we écht voorzien in onze eigen veiligheidsbehoeften en opnieuw een betrouwbare partner worden voor onze bondgenoten? Of aanvaarden we de (wat mij betreft onaanvaardbare) consequenties van het status quo?
Dames en heren politici: a little less conversation, a little more action.