Als hoofd van het ADIV vertelde Generaal-Majoor Boucké afgelopen woensdag 14 juli ll. aan de Kamercommissie Landsverdeding (integraal) op een professionele manier dat bij de opvolging van Jürgen Conings keuzes moesten worden gemaakt door een gebrek aan middelen (mankracht) en de noodwendigheden van andere taken (andere op te volgen personen). De inschatting was dat Jürgen Conings een mindere dreiging was en er andere pertinentere dreigingen waren. Dat zijn fouten, maar fouten kunnen nu éénmaal gebeuren zo ook binnen de inlichtingenwereld.
We weten allemaal dat Jürgen Conings op 17 mei 2021 zijn kazerne in Leopoldsburg verliet met een resem wapens om zich te verschansen en zelfmoord te plegen in een bos, vruchteloos opgejaagd door een 400-tal agenten en militairen. Zijn veiligheidsmachtiging werd niet vernieuwd in Augustus 2020, terwijl hij in 2015 en 2017 op de radar van VSSE terecht kwam (zie verslag Comité I).
Het ADIV is niet onbesproken en lag in het verleden al een aantal keer onder vuur – getuige een waslijst verslagen van het Comité I. Generaal-Majoor Boucké legde deskundig uit dat de militaire inlichtingendienst een hervorming aan het ondergaan is om deze eerdere systematische problemen en tekortkomingen weg te werken. Boucké volgde dit van nabij op sinds zijn aanstelling op 17 september 2020. Maar vertelde er ook meteen bij dat het ADIV ondanks het ontvangen van meer financiële middelen en een rechtstreekse rekrutering uit de burgerij (2017-2018, onder Minister Van De Put) nog verre van optimaal kan werken. Sommige taken en facetten van het inlichtingenwerk vereisen nu éénmaal een militaire achtergrond en knowhow, of gewoon nog meer middelen.
Het ADIV is en blijft onderhevig aan alle strubbelingen die overige diensten en eenheden binnen Defensie moeten ondergaan: gebrek aan middelen en mensen door structurele onderfinanciering – een rechtstreeks gevolg van decennia politiek beleid. Iets dat CHOD Hofman ook tijdens de hoorzitting benadrukt.
Wie het openbare verslag van het Comité I erop naleest zal kunnen lezen dat de cel die verantwoordelijk was voor de opvolging van extreemrechts intern verlamd werd door een interpersoonlijk conflict (juli-dec 2020). Medewerkers verlieten deze cel en konden niet vervangen worden noch hun taken tijdelijk overgenomen door derden. We lezen er ook dat een nieuwe structuur voor ADIV voorop werd gesteld in januari 2020, dat is de nieuwe structuur die onder Generaal-Majoor Boucké tot stand moest komen en verder in detail moet worden uitgewerkt.
De Kamerleden vonden het opmerkelijk en pertinent dat het diensthoofd van de ADIV en de Minister van Landsverdediging helemaal niet op de hoogte waren dat een militair opgelijst (PGE niv 3, 17 februari 2021) werd op een lijst van terreurverdachten. Boucké verduidelijkte oa. dat onderzoeken lopende waren, à charge en à décharge van de ‘verdachte’. En dat hij als diensthoofd géén permanent zicht heeft op wie mogelijke radicale individuen zijn. Het is géén heksenjacht.
Om een lang verhaal kort te maken: Generaal-Majoor Boucké kwam (voor mij) deskundig en overtuigend over tijdens de hoorzitting rond het ADIV in de zaak Jürgen Conings van 14 juli ll. , meer nog hij kwam over als een uiterst gemotiveerde officier die orde op zaken wou stellen binnen het ADIV, gesteund door de CHOD en kennelijk gesteund door de Minister. Het was duidelijk dat de hervormingen van het ADIV verder politiek dienden te worden opgevolgd tijdens de verdere loop van de parlementaire legislatuur. Een specifiek gericht plan van aanpak tegen extremisme zat in de pipeline… kortom, de politieke crisis rond de zaak Jürgen Conings leek grotendeels bezweert.
De Minister van Landsverdediging, Ludivine Dedonder, die de facto politiek verantwoordelijk is voor zware fouten binnen Defensie moest het voordeel van de twijfel worden gegeven gelet ze pas sinds 1 oktober 2020 minister is. Dat was ook de stelling van de regeringsmeerderheid.
Generaal-Majoor Boucké is pas sinds 17 september 2020 diensthoofd van ADIV, sloeg deels een mea culpa namens ADIV zonder excuses en beloofde beterschap. Het lijkt dan ook logisch dat Boucké evenzeer ‘gloednieuw’ als de Minister het voordeel van de twijfel genoot. Sommige politici (oa. MR) opperden eventueel een ontslag verwijzend naar de privésector; maar het leek erop dat iedereen gewoon ging blijven zitten. De CHOD verklaarde het volste vertrouwen te hebben in Generaal-Majoor Boucké als hoofd van het ADIV.
Het neersabelen van Generaal-Majoor Boucké
Niet in de verste verte hadden we kunnen verwachten dat Generaal-Majoor Boucké op 16 juli (2 dagen na de hoorzitting) bedankt zou worden voor bewezen diensten. Het is wel heel klaar en duidelijk dat deze demarche héél wat deining tot stand heeft gebracht binnen en buiten defensie. Militairen van alle rang en stand, academici en een hele resem observatoren zijn quasi unaniem en niet te vinden voor deze gang van zaken. Zoiets is in onze tijden ongezien en ongehoord.
Zeker in een instituut als Defensie waar een strikte hiërarchie wordt gehandhaafd en de term muiterij in alle mogelijke gradaties nogal snel durft op te duiken om interne dissonantie of dissidentie de kop in te drukken door middel van disciplinaire acties. Dat wil op zich al iets zeggen.
Het is ook niet politiek te vatten dat Boucké opzij wordt geschoven net nu de polemiek rond Jürgen Conings aan het uitsterven was – zeker met het zomerreces in het vooruitschiet. De timing van dit gebeuren komt dan nog eens doelbewust over, net aan de vooravond van het parlementaire zomerreces waardoor een lastig parlementair debat niet meer mogelijk zou zijn. Het is opvallend hoe snel het kabinet van de Minister een vervanger wist aan te duiden voor Boucké, zelf die vervanger leek in snelheid gepakt (net als de CHOD?).
Het vertrek van Boucké zou overeengekomen zijn in onderlinge overleg tussen de betrokkene, de CHOD en de Minister klinkt het. Het lijkt aan te geven dat Boucké zijn ontslag zou hebben aangeboden of ontslag heeft genomen (op aandringen van de Minister?). Alleen wordt dit de facto ontkent door Generaal-Majoor Boucké die verklaarde dat hij meer middelen vroeg om het ‘plan van aanpak’/hervormingen te kunnen bewerkstelligen en aangaf te willen aanblijven. Meer nog, blijkbaar was men al op 8 juli ll. van zin Boucké uit de weg te ruimen en bovendien disciplinair aan te pakken in de zaak JC. Via de verslaggeving van Jens Franssen komen we te weten dat er ook een vlammende ruzie is geweest op het kabinet waarbij Generaal-Majoor Boucké kennelijk met medische hulp moest afgevoerd worden. Dat klinkt als een enorm gezonde & cooperatieve werksfeer. In De Tijd van 21 juli wordt gewag gemaakt dat de entourage van de Minister stelde dat Boucké naar een burn-out ging en zelf naar de uitgang was gewandeld.
We kunnen ons de vraag stellen wat het nut was van de hoorzitting in de Kamercommissie Landsverdediging van 14 juli ll? Pure show om de Kamerleden bezig te houden en politieke verklaringen te kunnen doen? Of louter en alleen om de Minister van Landsverdeding uit de wind te zetten?
Waarom zou Generaal-Majoor Boucké überhaupt ontslag nemen terwijl hij net in de Kamercommissie zo gemotiveerd en overtuigend overkwam en pleitte om de problemen binnen ADIV te gaan aanpakken. Tenzij hij niet de middelen ging krijgen om het nodige te kunnen doen? Of onder zware druk – quasi pesterij – tot ontslag gedwongen werd. Maar dan ondermijnt de Minister haar eigen tromgeroffel om te handelen tegen extremisme binnen Defensie. Hoe kan een minister in dit geval ingaan tegen een vraag naar meer middelen?
In de Flash die binnen Defensie verzonden werd op 19 juli ll. verduidelijkte de CHOD dat het vertrek van Boucké een beslissing was van de Minister.
De enige manier waarop dit ontslag kan worden begrepen is als een signaal naar de hogere staf toe: jullie zijn vervangbaar. Hetgeen weer een bewijs zou vormen van een machtsstrijd tussen de hogere staf Defensie en de Minister. Opnieuw een bevestiging van een vertrouwensbreuk, een doelbewuste handeling vanuit het politieke niveau. De vraag dringt zich dan op: hoelang is dit nog vol te houden? Hoe kan je als Minister beleid voeren als je uw departement/instituut afstoot en wantrouwt?
Het verklaart ook meteen de reactie binnen militaire (en aanleunende) middens tegen deze gang van zaken. Defensie staat op instorten. Er is overal volk tekort en een gebrek aan middelen om te alleen al maar te kunnen voldoen aan alle veiligheids- en beveiligingsvoorschriften. Of zijn we vergeten dat de beveiliging van het desbetreffende wapendepot waar Jürgen Conings zijn bewapening ging gaan halen niet conform was? Als Generaal-Majoor Boucké verantwoordelijk wordt gesteld voor de gebreken binnen ADIV in de zaak Jürgen Conings dan kan iedere militaire die enige verantwoordelijkheid heeft binnen Defensie hetzelfde lot ondergaan als er iets fout loopt omwille van decennia aan structurele tekorten en besparingen. Waar is dan de politieke (mede)verantwoordelijkheid?
Als de Minister Generaal-Majoor Boucké ontslagen heeft dan moet deze beslissing door de regering gedragen zijn, maw besproken op een ministerraad. Dat is niet het geval geweest. Op 21 juli lazen we in De Tijd dat de Minister nog altijd ‘gedekt’ wordt door PS-voorzitter Paul Magnette en VLD-Premier De Croo. Dat kan wel zijn, maar als Boucké niet zelf is opgestapt dan is er toch een juridisch probleem. Als Generaal-Majoor Boucké uit gezondheidsoverwegingen is opgestapt omwille van disproportionele druk vanuit het Kabinet, dan moeten we toch wel vragen stellen bij de ‘people management’.
Dit voorval getuigt vooral van politieke onbekwaamheid en onberekenbaarheid terwijl er normaal gezien een kabinetschef zou moeten zijn om de minister te behoeden van zulke situaties. Het is af te wachten welke verduidelijkingen de Minister zal geven bij het actualiteitsdebat in de Kamercommissie Defensie die in allerijl werd bijeen geroepen en voorzien op 22 juli.
Met het ontslaan of ontslag toelaten van Generaal-Majoor Boucké heeft het kabinet, de Minister, de noodzakelijke vertrouwensband tussen het politieke niveau en het instituut (Defensie, de militairen) gewoon éénzijdig opgeblazen. Het is in alle geval duidelijk dat Generaal-Majoor Boucké gelyncht werd. Het is quasi onmogelijk om Generaal-Majoor Boucké te laten terugkeren als diensthoofd van het ADIV, toch niet zonder gevolgen voor iemand. Overigens zal Generaal-Majoor Boucké dit zelf niet meer willen. Het is meer dan duidelijk dat er iets niet pluis zit tussen het Kabinet en de Hogere Staf Defensie. Hoe kan je dan nog toekomstgericht beleid maken?
De rol van de Kabinetschef?
Niemand heeft het erover maar naast de minister is er ook een kabinetschef die haar zou moeten behoeden van een brokkenparcours. In dit geval heet hij Jamil Araoud. Blijkbaar heeft hij in een ver verleden als buger gewerkt bij het ADIV – hij zou dus perfect de interne problemen moeten kennen. Is er soms sprake van weerwraak voor iets? We zullen het nooit weten. Veel is er niet echt geweten over Jamil Araoud. Wat is zijn rol geweest in dit verhaal?
Blijkbaar heeft hij in een ver verleden als buger gewerkt bij het ADIV – hij zou dus perfect de interne problemen moeten kennen. Is er soms sprake van weerwraak voor iets? We zullen het nooit weten. Veel is er niet echt geweten over Jamil Araoud. Als Kabinetschef botste hij al met kamerleden Denis Ducarme en Theo Francken.
Ik vind het wel raar dat de Kabinetschef van Minister Ludivine niet op de hoogte was dat er een militair officieel opgelijst werd in een terreurlijst van het OCAD. Van iemand die kabinetschef is met een verleden(?) bij ADIV en 4 jaar ervaring als diensthoofd van Brussel Preventie & Veiligheid zou ik wel verwachten die daarvan ingelicht zou worden en een systeem in voege zou hebben (met enkele criteria). Ik zou verwachten dat die op de hoogte zou willen zijn van veiligheidsproblemen, zeker van grootorde ’terreur’ of dit nu een interne of externe dreiging zou zijn.
Een volgend debacle lijkt al in de schuiven klaar te liggen: er is géén budget voor het POP (loonsverhoging) plan van de Minister. Er wordt binnen Defensie met investeringsbudgetten en overige geschoven om ‘intern budgettaire ruimte’ te vinden want de Federale regering wil niet over de boeg komen met een extra injectie.
Benieuwd wat het actualiteitsdebat gaat opleveren. Maar ik ga afsluiten met een algemene uitspraak van Frank Van Massenhoven:
