De Vivaldi-nota inzake het Defensiebeleid is uitgelekt. N-VA-Kamerlid Theo Francken gaf verschillende beelden vrij van de tekst op twitter. Dit artikel is daarop gebaseerd. Merk op dat er momenteel nog geen regering is noch dat er budgettaire tabellen beschikbaar zijn. Ondertussen is de tekst integraal terug te vinden in PDF bij VRTnieuws.
Wat valt daarin te lezen? Integraal hieronder. Ik voeg er mijn persoonlijke opmerkingen eronder bij, in italic. gecentreerd en in het groen geplaatst.
Het luik Defensie in de Vivaldi-nota.
België wil binnen de Verenigde Naties een geloofwaardige bijdrage blijven leveren aan de inspanningen om de internationale vrede en veiligheid te handhaven. Onze Europese en trans-Atlantische partners verwachten van ons land een inzetbare capaciteit, waarbij België zijn verantwoordelijkheid opneemt en een relevante bijdrage levert tot de collectieve veiligheid van onze burgers.
Onze Europese en transatlantische partners verwachten een duidelijk gedefinieerde inzetbare capaciteit, vooral de NAVO. Voldoen wij nog aan de vereiste capaciteiten om onze bondgenoten ter hulp te snellen (Art.5)? Neen, is het eenvoudige antwoord. Net daarvoor bestaat de Strategische visie met budgettaire aangroei en de vraag van de vorige CHOD naar extra investeringen ter waarde van 2.4 miljard €. Er zijn ook financiële verwachtingen vanwege onze bondgenoten… zowel NAVO als Europees (PESCO). Wat is een relevante bijdrage? 4 F-16’s tegen IS?
Ik verwijs jullie met plezier naar de gesprekken van BMI met Dhr. Pascal Heyman (Deel 1, Deel 2) die jullie in geuren en kleuren meer toelichting kan geven mbt de verwachtingen (en verplichtingen) rond PESCO. Ongetwijfeld zal hij ook de wensen van de NAVO kunnen verduidelijken.
België zal zijn engagement voor een effectieve Europese defensie voortzetten en versterken. Dit draagt bij tot een echte Europese strategie en autonomie en versterkt zo ook de ‘Europese pijler’ binnen de NAVO. De NAVO blijft de hoeksteen van de collectieve verdediging van Europa.
Dit is een kleine aanpassing in vergelijking met de eerdere uitgelekte nota. In deze nota benadrukt de Vivaldi-regering het belang van de NAVO.
Buitenlandse militaire opdrachten behoeven een sluitend internationaalrechtelijk mandaat. Militaire opdrachten passen in het kader van de VN, in het Europees gemeenschappelijk veiligheidsbeleid (GBVB), in het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) of in het collectieve veiligheids- en defensiekader van de NAVO. Onze bilaterale missies en partnerschappen kaderen in een “comprehensive approach”.
Moeten we deze voorwaarden cumulatief optellen? Voldoen onze opdrachten tegen IS aan deze voorwaarden? Wat als we dringend moeten interveniëren en de VN niet verder komt dan ‘oproepen tot een staakt-het-vuren’. Ik heb de genocide op de Jezidi en Koerden in het achterhoofd en situaties zoals Libië en Syrië. De wereld wordt gewelddadiger en meer flexibiliteit is nodig om gepast maar vooral snel genoeg te kunnen reageren, inclusief militair in coalitieverband.
De strategische autonomie van Europa vergt een militaire interventiecapaciteit en een solide industriële basis. Defensie zal in dat verband verder investeren in de Europese “capability gaps” en haar capaciteiten bij geprivilegieerde partners verder verankeren. Het Europees Defensiefonds(EDF), dat door de Europese Commissie in het leven is geroepen, zal het mogelijk maken om samenwerkingsprojecten voor de ontwikkeling van militaire capaciteiten te stimuleren en te cofinancieren. De regering zal onze bedrijven in dat verband de best mogelijke kansen geven. Daartoe blijft ons land actief in de permanente gestructureerde samenwerking (PESCO), zal een kader worden uitgewerkt voor de ontvankelijkheidstoekenning aan bedrijven en toont België zich solidair in zijn engagementen, te rapporteren via het National Implementation Plan (NIP).
Zijn de Europese ‘capability gaps’ dan ook niet grotendeels NAVO capability gaps? Moet dit verstaan worden als een toespitsing op ‘specialisatie’ zonder bijhorende grondige investeringen? Ik had het graag verder uitgewerkt gezien, maar het is misschien te vroeg om het héél concreet verwoord te krijgen. We moeten er ook voor opletten dat dit zich ook niet vertaalt in enkel Europese aankopen. Defensie moet (quasi) ongeacht de herkomst kwalitatieve uitrusting kopen. Op sommige vlakken zit Europa voorop, op andere achterop. Projecten zoals CaMo mogen géén breekijzer worden voor de Franse industrie in België, geen onaanvaardbare afhankelijkheid. Maar Europese ontwikkeling is welgekomen.
We verbeteren in het algemeen het informatie- en evaluatiekader van het defensiebeleid met meer transparantie en betrokkenheid van het parlement (missies, militaire aankopen en verkopen, maatschappelijke terugverdieneffecten, burgerslachtoffers). De regering zal onderzoeken of een regeling van schadevergoeding voor burgerslachtoffers kan worden uitgewerkt. De parlementaire controle op militaire aankoopdossiers wordt uitgebreid. Het Rekenhof krijgt ook tijdens de aankoopprocedure controlebevoegdheid, mits respect voor wettelijke en veiligheidsvereisten. Verder wordt er onderzocht hoe de Commissie Legeraankopen zich beter kan laten bijstaan met het oog op een optimale parlementaire controle.
Ik volg niet goed in hoeverre het informatie- en evaluatiekader van het defensiebeleid met meer transparantie en betrokkenheid aan het Parlement gaat worden ingevuld. Er is normaal al een volledige informatieplicht tav het Parlement. Transparantie is soms een probleem, maar dat is inherent aan ons politiek systeem. Ministers willen heus niet alles vrijgeven. Het is wel zo dat het systeem van brieven en de communicatie in Nederland (en Frankrijk via rapportage) inzake projecten soms wel transparanter of vooral duidelijker is. Het kan m.i. ook niet te bedoeling zijn om alles op straat te werpen; uiteraard verwacht ik dat er een evaluatie inzake informatieveiligheid zal plaatsvinden. Commissie Legeraankopen zich beter laten bijstaan, in welke zin? Ik vermoed dat de ontwikkelingen op vlak van militair materieel et tutti voor de meesten te gespecialiseerd is. Maar bijstaan hoe, door wie en onder welke voorwaarden?
In het interfederale investeringsplan kunnen aanvullende uitgaven voor infrastructuur worden opgenomen.
Leuk, hier had ik héél graag meteen de verwijzing gehad rond de kwartieren van de toekomst en de vernieuwde spreiding van kazernes. Het staat wel verderop in de tekst. Een budgettair kader was leuk, maar het zal wachten zijn op de Parlementaire sessie.
Voor België blijft het Non-Proliferatieverdrag (NPV) de hoeksteen van het mondiale nucleaire non-proliferatie regime. Zonder afbreuk te doen aan onze engagementen en verplichtingen binnen NAVO, zal België zich actief blijven inzetten voor nucleaire ontwapening en non-proliferatie op mondiaal niveau. België zal een proactieve rol spelen in de NPV-Toetsingsconferentie in 2021 en samen met de Europese NAVO bondgenoten nagaan hoe het multilaterale non-proliferatie kader te versterken en hoe het VN Verdrag op het Verbod op Nucleaire Wapens een nieuwe impuls kan geven aan multilaterale nucleaire ontwapening.
Dit stuk lijkt mij vooral gericht op Buitenlands beleid dan louter defensiebeleid, gelet dat we géén afbreuk gaan doen aan onze engagementen en verplichtingen binnen de NAVO. Multilaterale nucleaire ontwapening klinkt mooi en vooral idealistisch. Hou vooral rekening mee dat er meer kans is op escalaties en conflict bij nuclaire ontwapening. India en Pakistan; India en China tomen zich in net omwille van de nucleaire bewapening. Daarmee wil ik niet gezegd hebben dat nucleaire bewapening de Heilige Graal is dat ieder vorm van conflict zal tegengaan, noch dat een reductie onmogelijk is. Defensie- en conflictdiplomatie is in dat opzicht crucialer., net als niet-nucleaire afschrikking.
De regering ondersteunt andere multilaterale initiatieven inzake ontwapening en wapenbeheersing, ook buiten het nucleaire domein. Ons land neemt het initiatief om te komen tot een regelgevend kader inzake volledig autonome wapensystemen, en streeft daarbij naar een internationaal verbod.
Ontwapening en wapenbeheersing. Klinkt zeer idealistisch maar wat gaat dit concreet inhouden? Is het Belgische Defensiebeleid sinds 1999 (continue afbouw en ontwapening) dan de standaard? Ja, dat is een rottige opmerking. Een regelgevend kader inzake volledig autonome wapensystemen, je kan proberen maar we mogen ook niet uit de boot vallen. Hoe definieer je dat? Ik ken al één ssyteem in gebruik dat mogelijk in de problemen komt.
De investeringen in Defensie vergen continuïteit binnen een langetermijnvisie. De regering zal de uitvoering van de Strategische Visie voor Defensie en de Militaire Programmatiewet voortzetten en actualiseren. De regering onderzoekt hoe ze tegen 2030 een groeipad kan uittekenen om onze defensie-inspanning tegen 2030 opnieuw af te stemmen op de Europese niet-nucleaire NAVO bondgenoten.
De regering zal inzetten op een herkapitalisatie in het domein van het personeel om het militair beroep aantrekkelijker te maken. Dat moet leiden tot een betere rekrutering, een betere retentie, meer diversiteit en een betere leeftijdspiramide. Ook naar het welzijn van het militair personeel en hun gezin zal daartoe de nodige aandacht gaan.
Een verbetering van het personeelsstatuut lijkt dus in het vooruitzicht. In dit punt is ook de spreiding van kazernes uitermate belangrijk met betrekking tot rekrutering.
Daarvoor zal de regering werk maken van een modernisering van het personeelsbeleid met onder meer een grotere mobiliteit binnen en buiten de overheid in samenwerking met de gewestelijke diensten voor arbeidsbemiddeling. Zij zal andere oplossingen bestuderen – bijvoorbeeld een flexibele en versterkte reserve of uitgebreider beroep op burgerpersoneel – die een positieve weerslag kunnen hebben op het personeelsbeleid van Defensie.
Een grotere mobiliteit binnen en buiten de overheid is normaal een positief gegeven, maar gelet op de ‘leegloop’ en de rekruteringsproblemen is dit misschien niet echt prioritair? De Reserve heeft eigenlijk een dubbele structuur: een burgerlijke/administratieve/gespecialiseerde input en een militaire (COR) input. Meer richten op een actieve Reserve lijkt mij persoonlijk een déél van de oplossing, vooral om de braindrain van militairen tegen te gaan. Langgedienden die nu vertrekken hebben misschien een ‘degout’ maar de realiteit is dat het bloed in uw aderen ‘Belgian Jigsaw’ is.
We besteden bijzondere aandacht aan de voorbereiding van opleiders en defensie-instructeurs voor de opvang en effectieve ondersteuning van nieuwe rekruten.
De regering zal maatregelen nemen om de regionale spreiding van de kwartieren te optimaliseren, waaronder projecten rond “het kwartier van de toekomst” in Vlaanderen en in Wallonië opstarten en versnellen.
Door middelen te garanderen voor infrastructuur, voor het onderhoud van het materiaal, voor de individuele uitrusting en voor de operationele voorbereiding moeten de strijdkrachten in staat worden gesteld hun opdrachten op haalbare en duurzame wijze te vervullen. Het concept van crisisbeheer en hulpverlening aan de natie zal met aandacht voor de lessen uit de gezondheidscrisis worden beoordeeld. De regering bevestigt het belang van hulpverlening aan de natie of aan de civiele maatschappij.
De centrale rol van het “War Heritage Institute” op het vlak van militaire geschiedenis, nagedachtenis en burgerzin zal worden versterkt.
Dat zou oa. de rol moeten zijn van het WHI. Ik ga daar niet verder over uitweiden maar daar valt volgens mij héél veel over te zeggen.
Tot slot zal Defensie zich de komende jaren blijven concentreren op cyber(veiligheid), innovatie, onderzoek en technologie om zo niet alleen bij te dragen tot de veiligheid van ons land en van Europa, maar ook tot de economische heropleving. In dat verband zullen een defensie-, industrie-, en onderzoeksstrategie (DIRS) en de bijhorende nationale ondersteunende structuren worden ontwikkeld, in coördinatie met de gemeenschappen en de gewesten en onder meer met de medewerking van de KMS, het KHID en het militair hospitaal.
Eindelijk, maar daarvoor zijn ook extra middelen voor nodig terwijl Defensie het nu al héél moeilijk heeft. Een regulerend kader inzake volledig autonome wapensystemen en andere gelijkaardige beperkingen kunnen wel belemmerend werken, niet vanuit het oogpunt van ontwikkeling van zulke wapens(ystemen) maar vooral in de ontwikkeling van bescherming ertegen. De CIWS Phalanx werkt oa. autonoom; er zijn nog beschermende systemen die volledig autonoom zullen werken (Active Protection Systems, bv).
(Voorlopige) Conclusie
Het lijkt erop dat de Strategische visie zal worden uitgevoerd en dat de gevreesde grootschalige besparingen uitblijven, maar het blijft wachten op de begrotinstabellen. Joseph Henrotin (DSI magazine) maakt op twitter melding dat er 200 mio € extra budget voorzien zou zijn voor Defensie.
Ik schrijf ‘het lijkt erop’ want er staat zo’n snedig zinnetje in de nota: ” De regering onderzoekt hoe ze tegen 2030 een groeipad kan uittekenen om onze defensie-inspanning tegen 2030 opnieuw af te stemmen op de Europese niet-nucleaire NAVO bondgenoten.”.
Hier en daar staat er iets in dat vooral idealistisch is (nucleaire ontwapening, volledig autonome wapensystemen, wapenbeheersing en ontwapening). De Vivaldi-nota heeft een Europese nadruk maar tracht toch een evenwicht te bewaren met de NAVO. Enerzijds stelt de nota niet te verzaken aan de nucleaire NAVO-taak, anderzijds benadrukt de nota wel het verwachtingsnieau van een Europse ‘niet-nucleaire’ NAVO bondgenoot verder te blijven aannemen. België is strikt genomen geen nucleaire NAVO bondgenoot maar we doen wel aan nuclear sharing, doelt men hierop of is dat ter herbevestiging van de Strategische nota?
Het lijkt erop dat er een herkapitalisatie komt van het militaire statuut en tegemoet zal worden gekomen aan de verzuchtingen voor meer regionale spreiding van kazernes. De concrete invulling hiervan valt nog te zien. Gavere en Doornik zijn al beslist.
Er is sprake van meer transparantie naar het Parlement toe en bijkomstige ondersteuning van de commissie Legeraankopen. Het is afwachten hoe dit concreet zal worden ingevuld. Persoonlijk mis ik de koppeling naar de burger toe of eerder een coherenter verhaal. Een proactiever en moderner communicatiebeleid naar het breder publiek is dringend nodig bij Defensie (NL, Scandinavische landen), niet louter voor rekrutering. De Reserve moet daarbij ook ingezet worden als brug met de natie; met ondersteuning door het WHI op herinneringsvlak. Tradities, herinnering, zelfrespect en zich tonen aan de maatschappij is uitermate belangrijk – zodat de burger niet vergeet dat Defensie een noodzakelijk gegeven is. Maar dan wel in een moderne invulling.
Merk ook op dat in het luik Buitenlands Beleid het militaire aspect of een wereldvisie omtrent veiligheid ontbreekt. Dit is relevant want zou eigenlijk moeten verduidelijken ‘wat willen we met Defensie doen’. Er staat veel in over EU-beleid en diplomatiek beleid en ontwikkelingshulp, maar buiten de strijd tegen internationaal terrorisme is er géén veiligheidsluik. Het Israëlisch-Palestijns conflict (nederzettingen) komt ter sprake maar géén woord over de houding tav Rusland noch Turkije noch de situatie in Libië. De Vivaldi-coalitie schaart zich volledig achter het EU GBVB, terwijl deze toch wel afwezig is.
Een positieve noot is dat er misschien eindelijk een industriëel defensiebeleid komt. Alleen moet er worden opgelet dat we door eigen initiatieven bepaalde technologische evoluties niet mislopen.
David Vandenberghe, ex-LDD medewerker inzake Defensiebeleid.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.